Diabetisch voetulcus
Een van de ernstigste complicaties van diabetes aanpakken.
Diabetische voetulcera zijn een veelvoorkomende, ernstige complicatie van diabetes mellitus type 1 én type 2
Vanwege de verminderde bloedtoevoer naar het onderbeen kan bij een diabetisch voetulcus gemakkelijk necrose, infectie of betrokkenheid van diepe weefsels, inclusief het bot, ontstaan
De behandeling van een diabetisch voetulcus kan wondtoilet (debridement), bescherming tegen trauma, behandeling van infecties, exsudaatmanagement en het stimuleren van de genezing omvatten
Patiënten met diabetes mellitus type 1 of type 2 hebben levenslang een risico van 25% op een voetulcus
Deze bevindingen tonen aan hoe belangrijk het is om een diabetisch voetulcus op de juiste manier snel en doeltreffend te behandelen
Etiologie
De oorzaken van diabetische voetulceratie zijn een combinatie van chronische vernauwing van kleine arteriolen die zuurstof toevoeren aan de weefsels, diabetische arteriolosclerose, die in weefselischemie resulteert, en hoge veneuze druk, die weefseloedeem en hypoxie tot gevolg heeft
Patiënten met diabetes ontwikkelen specifieke risicofactoren die tot voetulcera leiden, waaronder verlies van gevoel door diabetische neuropathie, eerder huidletsel of ulcera, voetmisvorming of andere oorzaken van druk, extern trauma, infectie en chronische ischemie als gevolg van een perifere arteriële aandoening
Klinische en economische last
Over de hele wereld waren er in 2014 naar schatting 422 miljoen volwassenen met diabetes, vergeleken met 108 miljoen in 1980
Het aantal beenamputaties vanwege diabetisch voetulcus is gewoonlijk 10 tot 20 keer hoger dan in niet-diabetische populaties
In de VS bleek uit de zorgkosten die bij ziekenfonds Medicare werden geclaimd, dat patiënten met een diabetisch voetulcus tussen 2006 en 2008 ongeveer 14 keer per jaar naar hun poliklinische zorgverlener gingen en 1,5 keer per jaar werden opgenomen in een ziekenhuis. De Amerikaanse ziektekostengegevens toonden verder aan dat de zorgkosten voor elke verzekerde met een diabetisch voetulcus ongeveer 33.000 USD per jaar bedroegen voor alle Medicare-diensten
Effecten op de levenskwaliteit van de patiënt
Onderzoek heeft aangetoond dat diabetespatiënten met een genezen voetulcus een betere gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven (HRQoL) hebben, vergeleken met patiënten met chronische, niet-genezen diabetische voetulcera, wanneer deze beoordeeld werd met behulp van standaard vragenlijsten
Behandeling
Succesvolle behandeling en diagnose van patiënten met diabetische voetulcera vereist een totaalaanpak die de fysieke, psychologische en sociale gezondheid en wondstatus van de patiënt omvat
De behandeling van diabetisch voetulcus begint met een beoordeling, inschaling en classificatie van het ulcus op basis van klinische evaluatie van de omvang en diepte van het ulcus en de aanwezigheid van infectie, die samen de aard en intensiteit van de therapie bepalen
- 10g monofilament voor het testen van de sensibele neuropathie, dat op diverse plaatsen langs de plantaire zijde van de voet wordt aangebracht.
- Een standaard 128 Hz-stemvork wordt gebruikt om het vermogen om trillingen te voelen te testen. De gevoeligheid voor trillingen kan ook worden getest met een biothesiometer
Bij patiënten met perifere neuropathie is het van belang dat de risicozone van de voet worden ontlast, om de druk gelijkmatig te verdelen
Om een algehele beoordeling en behandeling van diabetische voetulcera te waarborgen, dient de wond te worden geclassificeerd met behulp van een gevalideerd klinisch hulpmiddel. Het systeem van de Universiteit van Texas (UT), de eerste gevalideerde classificatie van diabetisch voetulcus, bestaat uit drie ulcusgradaties en vier stadia
De European Wond Management Association (EWMA) meent dat bij de wondzorg voor diabetische voetulcera de nadruk zou moeten liggen op radicaal en herhaaldelijk wondtoilet, bacteriebestrijding en regelmatige inspectie en een zorgvuldige vochtbalans om maceratie te voorkomen
Hoewel het logisch lijkt dat doeltreffende glucosecontrole de genezing van diabetische voetulcera ten goede zou kunnen komen, zijn er in de gepubliceerde literatuur geen bewijzen te vinden die deze aanname ondersteunen
Infectierisico
Chronische niet-genezende voetulcera zijn gevoelig voor infecties, die tot ernstigere complicaties kunnen leiden, waaronder osteomyelitis en septikemie
Na de diagnose ulcusinfectie wordt de behandeling gebaseerd op het klinische infectiestadium en worden doorgaans röntgenfoto's gemaakt om osteomyelitis vast te stellen of uit te sluiten
Volgens de richtlijnen van de Infectious Disease Society of America (IDSA) is infectie aanwezig, als er sprake is van duidelijke purulente afscheiding en/of twee of meer tekenen van inflammatie aanwezig zijn (erytheem, pijn, gevoeligheid, warmte of verharding)
De rol van het verband bij de behandeling van diabetische voetulcera
Na het wondtoilet moeten de diabetische voetulcera schoon en vochtig worden gehouden, maar vrij van overtollig exsudaat, waarbij het verband geselecteerd wordt op basis van de ulcuskenmerken, zoals de hoeveelheid exsudaat of necrotisch weefsel
Door een verband te gebruiken dat een vochtige wondomgeving creëert, ontstaat een natuurlijk genezingsproces om weefsel dat niet meer vitaal is zacht te maken en te verwijderen; dit proces wordt autolytisch débridement genoemd. Er moet echter geen vochtig wondverband worden gebruikt, omdat dit maceratie kan bevorderen. Verder wordt de toepassing van vochtvasthoudend verband indien er sprake is van ischemie en/of droog gangreen niet aanbevolen
Het is belangrijk om strategieën op te nemen om trauma te voorkomen en wondgerelateerde pijn tijdens verbandwissels te voorkomen
Overige geavanceerde behandelingen voor diabetische voetulcera
De genezing van het ulcus kan bevorderd worden met aanvullende behandelingen, zoals NPWT (wondtherapie met negatieve druk), gebruik van op maat gemaakt semipermeabel polymeer membraanverband, gekweekte huidtransplantaten en toepassing van groeifactoren
Alle ulcera die worden onderworpen aan doorlopende of frequente druk en stress, waaronder drukgerelateerde hielulcera of mediale en laterale voetulcera of herhaaldelijke matige druk (plantaire voetulcera) hebben baat bij drukvermindering, die tot stand wordt gebracht met mechanische ontlasting. Zulke ontlastingsmiddelen zijn onder andere totaalgips, gipswalkers, schoenaanpassingen en andere mobiliteitshulpmiddelen
Patiëntenvoorlichting over zelfzorg
Doeltreffende voetzorg dient een partnerschap tussen patiënten, mantelzorgers en professionele zorgverleners te zijn. Patiënten voorlichting geven over de juiste voetzorg en periodiek voetonderzoek zijn doeltreffende maatregelen om ulceratie te voorkomen
'Referenties '